మాచిరాజు దేవీప్రసాద్ కచేరీకథనం

దేవీప్రసాద్ గారు కొంతమందికైనా తెలిసి ఉండాలి. వ్యంగ్య రచనలకి ఆయన పేరు చెపుతారు. వ్యంగ్యానికీ హాస్యానికీ తేడా ఏమిటండీ అని తెలిసినాయన ఒకరిని అడిగితే మందహాసం మందుహాసం అన్నాడు. నాకది ఎలా అర్ధంమయిందంటే చిన్నినవ్వు మనసులో నాటుకుంటుంది దాని జ్ఞాపకం చాలాకాలం మనసులో ఉంటుంది. అది గుర్తైనపుడు మళ్లీ అదేనవ్వు కలిగిస్తుంది. మందుహాసం ఆ సమయంలో పగలబడి నవ్వించి తరవాత మరుపున పడుతుంది. మనకెందుకో మందహాసం తెప్పించేవి తక్కువ మందుహాసం తెప్పించేవి ఎక్కువ పడతాయి అని ఆ తెలిసినాయన చెప్పేవాడు. కితకితలు పెడితే తప్ప నవ్వురాని జాతి అని విసుక్కునీ వాడు. ఆయన ఏ లాబు చరిత్ర చూచినా ఏముంది గర్వకారణం అంటూ పారడీ చెప్పాడు. ఆయన నోట విన్నాను ఈ దేవీప్రసాద్ గారి గురించి. ఆ తెలిసినాయన నేనింకా తెలుసుకోవలసినవీ తేల్చుకోవలసినవీ ఉండగానే జారుకున్నాడు. ఈ దేవీప్రసాద్ గారి కచేరీ కథనం మీకు అందజేస్తున్నాను. ఎవరైనా చూసారనటానికి ఫేబుక్కులో లైకులు ఒక ఆధారంట. ఆ లైకులు తెచ్చుకోటం ఓ కళట. కథానిలయం చేయాలనుకున్న పరిశోధనాపత్రాల సేకరణకి సంబంధించి టపాకి పది ఇష్టాలు దాటటం గగనమై పోయింది. కట్టమంచి వారి వ్యాసం చెప్పిన మనకి జాతి అభిమానం లేదు, కులాభిమానం స్వాభిమానం తప్ప అనే అభిప్రాయాన్ని ఎవరూ చదవనైనా లేదు. ఇదీ నిష్కామకర్మలా చెయాల్సిందే నని ఓ పెద్దాయన చెప్పాడు. సరే కానమ్మని, ఏమవుతుందో చూదామని ఈ కచేరీ కథనం 72 ఏళ్ళ క్రితం ఆంద్రపత్రిక 1950 ఉగాది సంచికలో వచ్చింది. వీధిలో పెడుతున్నాను ఈ లంకెలో ..

andhrapatrika-ugadi-1950-51-e0b095e0b09ae0b187e0b0b0e0b180-e0b095e0b0a5e0b0a8e0b082Download

కట్టమంచి రామలింగారెడ్డి గారి నైశిత్యం- భజన కూటములు

మతాల చరిత్రని రెండుగా విభజించ వచ్చు. తొలి మతాలు మలి మతాలు అని లోగడ నేను విభజించుకున్నాను. మరింత స్పష్టత కోసం వ్యవస్థీకృతమయే పరిణామ దశలోవి తొలి మతాలు అంటున్నాను. వ్యవస్థీకరించటంతోనే ఆరంభమయేవి మలి మతాలు. ఈ తొలి మతాలలో ఉండే సాధారణ లక్షణం అనేక మంది నమ్మకాలనూ, ఆరాధనా పద్దతులనూ, సంస్కృతులనూ కలుపుకోటం. మలిమతాల పుట్టుక తొలిమతాల అవలక్షణాల మీద తిరుగుబాటుతోనే సాధారణంగా జరుగింది. ఒక దేవుడు, లేదా దైవ ప్రతినిధి, అతను చెప్పాడని చెప్పే గ్రంధం, నిజమైన దేవుడనే భావన మలి మతాల వ్యవస్థీకృతతకి సాధారణ చిహ్నాలు. చర్చి వంటివి వాటి వ్యవస్థీకరణని పటిష్టం చెయ్యటానికి పుట్టాయి. ఈనాడు హిందూమతం అనేపేరున స్థిరపడినది తొలిమతాలలో ఒకటి అనవచ్చు. పరిణామం, మార్పు అనేవి ఏ రకమైన మతానికైనా అనివార్యం. మార్పు పట్ల కొంతైనా సుముఖత వీటికి ఉంటుంది. మార్పు పట్ల ఎక్కువ విముఖత మలి మతాల లక్షణం. హిందూమత పరిణామములో భజనకూటముల ప్రాముఖ్యత అనే వ్యాసం1930 జనవరి సమదర్శని లో కట్టమంచివారు ప్రచురించారు. ఈ కోణంలో నేను మరో వ్యాసం చదివిన గుర్తు లేదు. హిందువులలో జాతీయతా భావము ప్రాశ్చాత్యులలో వలె లేదని అందఱుని ఎఱుంగుదురు అంటారు కట్టమంచి వారు. ఇది నాకు నిజమే అనిపిస్తుంది. ఒకే క్రైస్తవంలో అనేక జాతులు ఉండటమనే పరిస్థితి ప్రాశ్చాత్యలది. వారి దృష్టికోణం జాతుల కేంద్రకం. జాతి రాజ్యాలు అక్కడ చాలాకాలంగా ఉన్నాయి. దానివలనే జాతి అనే భావన అక్కడ ప్రముఖపాత్ర వహించింది. మన రాజకీయకూటములు రాజు కేంద్రకాలు కాని భాష వంటి జాతి లక్షణ కేంద్రకాలు కావు. కట్టమంచి వారి పరిశీలనా నైశిత్యం కోసం, మన గురించి మన ఆలోచనలలో ఒక నూతన కోణం కోసం ఈ వ్యాసం చదవాలి.

samadarshini_1930_01_01_-e0b095e0b09fe0b18de0b09fe0b0aee0b082e0b09ae0b0bfDownload

రుష్యా, జర్మనీ, పోర్చుగల్ సామెతలు

సామెతలు ఒక ప్రాంతపు సామాజిక, సాంస్కృతిక జీవితాల నుంచి పుట్టి ఒక తరం మరో తరానికి మౌఖికంగా అందించిన అనుభవ సంపద. ఈ రోజు టపాలో రుష్యా, జర్మనీ, పోర్చుగల్ సామెతలు కొన్ని అందిస్తున్నాను. ఇవి 1939 ఫిబ్రవరి హిందూసుందరి పత్రికలో ప్రచురితం. ఈ లంకెలో

hindu_sundari_1939_02_0-sameyhaluDownload

తప్పెవరిది? శిక్ష ఎన్నెమ్మకా?

ఒకప్పుడు ఎన్నెమ్మ కథ పురటాళ్లకి చెప్పేవారు. ఈ కథ మీలో పాతతరాలకి తెలిసే ఉంటుంది. కొత్తవారు సంగతి నేను చెప్పలేను. కాకపోతే.. ఈ కథ మళ్లీ చదివినపుడు కొత్త ప్రశ్నలు కలిగాయి. కులాంతర వివాహం జరిగితే కుక్క ముట్టిన కుండ దోషం అని ఎన్నెమ్మ తీర్మానం చేసుకుంటుంది. దానికి శిక్ష ఏమిటని ఈనాడు మనం ప్రవచనకారులని అడిగినట్టు తండ్రిని అడిగింది. ఆయన దర్భపెట్టి తగలెయ్యమన్నాడు. ఆ పని చేసిందా ఇల్లాలు. తనతో సహా మొగుడినీ, పిల్లలనీ కాల్చి చంపేసింది. ఆవిడ చెయ్యాల్సిందే చేసింది కదా.. మన ప్రవచనకారుల్లాగే మొత్తం విషయం తెలుసుకోకుండా తండ్రి ధర్మాన్ని చెప్పాడు గదా.. ఆ ధర్మమూ, దాన్ని పాటించడమూ సరైనదే కదా.. భగవంతుడు ఆపని చేసినందుకు మెచ్చాలి కదా.. లేదు. ‘నువ్వు నీ పిల్లల్ని మొగుడ్నీ చంపేసావు.  ఎన్నెమ్మగా పుట్టి ఆకలితో బాధపడమంటా’డు. దీన్ని బట్టి దేముడు మంచాడు భూమ్మీద ధర్మం చెడ్డది అని అర్ధం వస్తుంది కదా.. నిజమేనా? ఏం జరిగినా ఎవరు చెప్పినా పిల్లల్ని చంపుకోకూడదని సందేశం ఉంది కదా.. నిజమేనా? అనేక ప్రశ్నలు. వాటిల్లో ఈ రెండు ప్రశ్నలు ముఖ్యం. చదివి మీరేంటంటారు? ఈ కథ చదవి చెప్పండి. 1933 మే భారతిలో ఎన్నెమ్మ కథ ఈ లంకెలో

bharathi_1933_05_01-e0b08ee0b0a8e0b18de0b0a8e0b186e0b0aee0b18de0b0aeDownload

బంకుపల్లి మల్లయ్యశాస్త్రి గారి శంకర జగత్తు

నన్ను బాగా ఆలోచింపజేసిన భారతీయ తాత్వికులలో శంకరాచార్యులు ఒకరు. ఆయన మీద ఒక నవల రాయాలని ఒక ప్రణాళిక ఉంది. ఒక ఆత్మీయ మిత్రునికి నేను మాట కూడా ఇచ్చాను. గజం మిధ్య పలాయనం మిధ్య అంటూ ఆయన తాత్వికతను పరిహసించటం మనకు తెలిసిన విషయమే. దానిని విబేధిస్తూ బంకుపల్లి మల్లయ్యశాస్త్రి గారు తన వాదన చెప్పిన వ్యాసం ఈ రోజు అందిస్తున్నాను. బంకుపల్లి వారి గురించి లోగడ నేను పెట్టిన ఒక టపా పెట్టాను. అందులో రాసినది తిరిగి ఇక్కడ అతికిస్తున్నాను.

12-07-13
బంకుపల్లి మల్లయ్య శాస్త్రి గారి విగ్రహావిష్కరణ వార్తతోబాటు పత్రికలలో కె. ముత్యంగారి వ్యాసం వచ్చింది. అది చదివి ఆరోజుకి ఆరోజు బెంగళూరునుంచి బయలుదేరి నరసన్నపేట (శ్రీకాకుళం వద్ద) చేరాను. ఇది ఆరేడేళ్ల క్రితం మాట. పర్లాకిమిడి గిడుగు వారు, ఉర్లాం మల్లయ్య శాస్త్రి, మేరంగి సాంఖ్యాయనశర్మ, విజయనగరం గురజాడ వీరంతా సమకాలికులు. వారు తమతమ పరిధులలో ఆధునిక భావాలతో ప్రభావితమై వాటి వ్యాప్తికి ప్రయత్నించారు. గిడుగు భాష, సాంఖ్యాయనశర్మ సైన్సు ప్రచారం, గురజాడ కన్యాశుల్కం, బాల్యవివాహాలు, తెలిసినంతగా మల్లయ్య శాస్త్రి గారి హరిజన( ఒకనాటి ఆ పదం ఈనాటికి తగినది కాదు) ఉద్యమం తెలియదని అనుకుంటున్నాను. చాలా ప్రధానంగా, రహస్యంగా భావించే గాయత్రి మంత్రం రామానుజాచార్యులు అందరికీ తెలియటం కోసం ధ్వజస్తంభమో ఏదో ఎక్కి అందరికీ వెల్లడించినట్టు విన్నాను. అది ఎంతవరకూ వర్ణ, కుల వ్యవస్థలలో మార్పులు తేగలిగిందీ అన్నది ఒకరకం ఆలోచన. తేలేకపోతే ఎందుకు సమూలమైన మార్పులు తేలేకపోయాయి- ఇది అటువంటి ప్రశ్నకి కొనసాగింపు. ఐతే, భారతీయ సమాజంలో దుష్ట సంప్రదాయాల గుర్తింపు, దానికి వ్యతిరేకంగా సాగిన ఉద్యమాల –స్పిరిట్- ను పరిశీలించటం మరో ప్రయత్నం. ఆ స్పిరిట్ ఆంగ్లేయుల ఆంగ్ల విద్య ద్వారా మరోమారు ప్రజ్వరిల్లింది. హరిజనులకి గాయత్రి ఉపదేశించి జంధ్యం వేయించిన వారు మల్లయ్యశాస్త్రి గారు. వారి గురించి నేను తెలిసుకొన్న ఈ విషయానికి సంబంధించిన వార్త జమీన్ రైతు పత్రికలో చూసినపుడు ఇది అందరికీ పంచుకోవాలనిపంచింది. ఫేసుబుక్కులో నాబోటి వారి సీరియస్ టపాలు అరణ్యరోదన వంటివే. అయినా వస్తూనే ఉంటాయి. 1921 ఆంధ్రపత్రిక ఉగాది సంచికలోని ‘శంకరమతమున జగత్తు అసత్యమా’ అనే వ్యాస్నాన్ని  ఈ లంకెలో చూడగలరు.

andhrapatrika-ugadi-1921-04-09-e0b0b6e0b082e0b095e0b0b0e0b0bee0b09ae0b0bee0b0b0e0b18de0b0afe0b181e0b0a1e0b181Download

ప్లేటో వ్యాసుడు అరిస్టాటిల్ పానుగంటి

పానుగంటి లక్ష్మీనరసింహరావు గారు అనగానే సాక్షి ఉపన్యాసాలు గుర్తువస్తాయి. ఆయన అనేక నాటకాలు, కథలు రాసారు. ఆయన దివాన్ గా పనిచేసిన లక్ష్మీనరసాపురం దివాణం మా ఊరికి చాలా సమీపంలో ఉంది. మూడేళ్ల క్రితం నేను పనిగట్టుకుని ఆ ఊరు చూడటానికి వెళ్లాను. పానుగంటి వారివద్ద మా ఫాదర్ మాతామహులు గున్నారావు గారు పనిచేసేవారు. తన తాత గారు చెప్పినట్టు మా ఫాదర్ పానుగంటి వారి కథలు చెప్పేవారు. కథానిలయం కథల పోగేతలో పానుగంటి వారి అపూర్వమైన కల్పనా శక్తితో నాకు మరి కొంత పరిచయమయింది. ప్లేటో అరిస్టాటిల్ వాదావివాదాలకు వ్యాసుని మధ్యవర్తిత్వం ఊహిస్తూ రాసిన ఈ రచన ఆేంధ్రపత్రిక 1935 ఉగాది సంచికలో ప్రచురితం. అలాగే వారి కల్పనాశక్తికి సంబంధించిన స్వప్నకావ్యం లోగడ నా బ్లాగ్ లో ఉంచాను. సాహిత్య తత్వం గురించిన చర్చ ఈ వ్యాసంలో సరళంగా వివరించారు. తప్పకుండా చదవదగ్గది. ఈ లంకెలో.. చదవండి.

andhrapatrika-ugadi-1935_04_04-e0b0aae0b18de0b0b2e0b187e0b09fe0b18b-e0b0b5e0b18de0b0afe0b0bee0b0b8e0b181e0b0a1e0b181Download

అట్లూరి పిచ్చేశ్వరరావు గారి వసుంధర

ఈ కథ 1957 ఏప్రిల్ అభ్యుదయలో ప్రచురితం. కథనం ఈ కథ యొక్క ప్రత్యేకత.

కాలేజి గేటు, రోడ్డు వంటివీ, కాలం, పరిస్థితులూ వంటివీ, వ్యక్తులూ, పాత్రలూ ప్రధాన పాత్ర వసుంధర గురించి కథ చెపుతాయి. ఈ టెక్నిక్ తో మరో కథ చదవిన గుర్తు లేదు. మీకోసం ఈ లంకెలో

abudaya-04-1957-picheswararaoDownload

రంప పితూరీలు ఎన్ని?

రంప పితూరీ అనగానే అల్లూరి సీతారామరాజు మనకి గుర్తు వస్తారు. పెండ్యాల వేంకట సుబ్రహ్మణ్యశాస్త్రి గారు మన తరం మరిచిపోయిన గొప్ప ఆలోచనాపరులు. వారి మౌలిక పరిశీలనలు నాకు చాలా ఆశ్చర్యకరంగా ఉంటాయి. భారతం మీద ఆయన రాసిన వ్యాసాలు తప్పనిసరిగా చదవదగ్గవి. ఆయన ఈ రంప పితూరీలు వ్యాసకర్త. 1936 ఆంద్రపత్రిక ఉగాది సంచికలో ప్రచురితం. దీనిలో చాలా సమాచారం ఉంది. ఆసక్తిపరుల కోసం ఈ లంకెలో

andhrapatrika-ugadi-1936_03_24-rampa-pituriDownload

మొదటి తెలుగు సినిమా సమీక్ష

1935 జనవరి ఆంధ్రవిద్యార్ధి సంచికలో వ్యాసం.

andhra_vidhyardhi_1935_01_01_volume_no_1_issue_no_7-1Download

మొదటి తెలుగు సినిమా సమీక్ష

1935 జనవరి ఆంధ్రవిద్యార్ధి సంచికలో వ్యాసం.

andhra_vidhyardhi_1935_01_01_volume_no_1_issue_no_7Download