కావాలి వేల కలాల నిఘా

18 జులై వివిధలో పై వ్యాసం ప్రచురితం. కేంద్రసాహిత్య అకాడమీ వారు నాలుగేళ్ల క్రితం నిర్వహించిన సభలో ఉపన్యాసం కోసం రాసుకున్నాను. దానిని పవన్కుమార్ అనే వారు ఏడాదిన్నర క్రితం గుర్తుచేస్తే వెతికి సాఫు చేసి వారికి పంపాను. అది ఇటీవల మళ్లీ తారసపడితే ఆంధ్రజ్యోతి వారికి పంపాను. పత్రిక పరిమితుల రీత్యా దానిలో ముఖ్యాంశాలతో చక్కగా వారు ప్రచురించారు. నా బ్లాగులో పూర్తివ్యాసం ఆసక్తి గలవారికోసం ఈ లంకెలో అందిస్తున్నాను.

e0b097e0b18de0b0b2e0b18be0b0ace0b0b2e0b188e0b09ce0b187e0b0b7e0b0a8e0b18d-e0b0ade0b0bee0b0b5e0b0a8e0b0be-e0b0aae0b0a6e0b0aee0b182-e0b0b5e0b186e0b0b0e0b18de0b0b7e0b0a8e0b18d-2Download

ప్రాచీన హిందూగ్రామ పరిపాలనము

ట్యాగులు

మల్లంపల్లి సోమశేకరశర్మ

ఈ వ్యాసం 1927 ఆందధ్రపత్రిక ఉగాది సంచికలో వచ్చింది. రచయిత మల్లంపల్లి సోమశేఖరశర్మ గారు జగమెరిగిన మనిషి. హిందూ అనేది జాతిపరమైన శబ్దంగానే ఈ వ్యాసంలో వాడారు. మన దేశపు పురాతన వైశిష్ఠ్యాలలో గ్రామ స్వపరిపాలన ఒకటి. దాని స్వయం నిర్భరత మరొకటి. ఈ రెండూ ఎంతవరకూ సాధ్యపడ్డాయి అనేది పరిశీలనార్హం. దానికి భౌగోళిక, పరిసర(climatic) ప్రత్యేకతలు ఎంతవరకూ కారణం అనేది ఒక కోవకి చెందిన ప్రశ్న. ఇక్కడ ఉండే సముదాయాల ఉమ్మడి మనస్తత్వం ఎంతవరకూ కారణం అనేది మరో అంశం. కాకపోతే ఈ వ్యాసం ఆ గ్రామ నిర్మాణం ఎలా ఉండేదో ఆధారాలతో సహా వివరిస్తుంది. వర్తమాన సామాజిక సమస్యలకు.. దానికి కారణమైన సాంఘికనిర్మాణానికీ .. ఈనాడు బాధితులుగా ఉన్నవారు ఈ వ్యాసాన్ని సహనంగా చదవలేకపోవచ్చు కాని అధ్యయనం కుతూహలం కలవారు తప్పని సరిగా పరిశీలించవలసిన వ్యాసం ఇది. గత చరిత్రని తప్పు పట్టవచ్చు కాని మార్చలేం అనేది వాస్తవం. దాన్ని ఘనంగా ప్రశంసించటమూ తీవ్రంగా అభిశంసించటమూ వర్తమానంలో రెండు భిన్న ధోరణులు. రెండూ వాస్తవాల విషయంలో పాక్షికమైనవే. కాని వాస్తవ దృష్టి వర్తమాన సమస్యల పరిష్కారానికి అగత్యం. ఈ వ్యాసం చదవరూ.. దయచేసి..

andhrapatrika-ugadi-1927_04_03-on-villagesDownload

గిరీశం, ఎంకి, కాంతం, పార్వతీశం

గురజాడ గిరీశం & బుచ్చమ్మ, నండూరి ఎంకి & నాయుడు బావ, మునిమాణిక్యం కాంతం, మొక్కపాటి బారిస్టరు పార్వతీశం తెలుగు సాహిత్యం సృజించిన సుప్రసిద్ధ పాత్రలు. ఈ పాత్రలతో కోటమర్తి చినరఘుపతిరావు గారు ఒక ఏకాంకిక రాసారు. అది 1935 జనవరి వినోదినిలో అది ప్రచురితం. దానిని ఈరోజు అందిస్తున్నాను. చూదాం ఎంతమంది ఈ పాత సాహిత్య పాత్రల ..అపూర్వపాత్ర సమ్మేళనము.. అందుకుంటారో

vinodini-1935-01-e0b097e0b0bfe0b0b0e0b180e0b0b6e0b082-e0b08ee0b082e0b095e0b0bfDownload

ప్రాశ్చాత్య జ్ఞానాన్ని భద్రపరచిన ఇస్లాం

జ్ఞానం ఒక తరం నుంచి మరో తరానికి అందుతుందనేది మనకి తెలిసిన విషయం. కాకపోతే ఒక్కోదశలో అది ఆగిపోతుంది. కారణాల చర్చ ప్రస్తుతం వదిలేద్దాం. ఇది అన్ని చోట్లా జరిగింది. యూరోపీయుల జ్ఞానం కూడా దాదాపు1500 సంవత్సరాల చీకటిలో కనుమరుగయింది. దానిని ఆ సమయంలో భద్రపరిచినది ఇస్లాం అవలంబకులైన అరబ్ పండితులు. మనకి ప్లేటో తెలుసు గాని ఆయన కృషి తిరిగి యూరప్ కి చేరింది గడచిన 2,3 వందల ఏళ్ల లోనే అన్నవిషయం తెలియదు. దీనికి సంబంధించిన ఈ వ్యాసాన్ని కొందరైనా చదవాలన్న కోరికతో ఇక్కడ అందిస్తున్నాను.

research-articles-arab-translationsDownload

అచ్చుబాటు కాని చదువు

1923 జూన్ శారద సంచికలో అచ్చుబాటు కాని చదువు కథ ప్రచురితం. కొప్పర్తి నారాయణ గారి రచన. చదువు(విద్య) పట్ల కొందరి అబిప్రాయాలు వందేళ్లక్రితం కథ చేసారు. చదవాల్సిన కథ

kn60238_achchuDownload

చలం ఆలోచనాజీవి

చలం స్త్రీ స్వేచ్ఛ పేరిట చాలామంది గుర్తుంచుకుంటారు. ఆయనలో అనేక చలాలు నాకు కనిపిస్తారు. అందరూ కదిలే చలాలే. కదలిక జీవలక్షణం. మార్పు జీవ లక్షణం. ఆయన అచలం కాకపోవటమే .. అంటే ఒకే ఆలోచనని అంటి పెట్టుకుని ఉండకపోవటమే.. ఇమేజిని కూడా పట్టించుకోకపోవటమే.. నాకు ఆయన పట్ల ఉండే ప్రధాన గౌరవం. ఆయనలో స్థిరంగా ఉన్న లక్షణం ఆలోచనాపరత. అది గమనించినపుడల్లా నేను ఆశ్చర్య చకితుడినవుతుంటాను. గొప్పమానవులను బొమ్మలు చేసి వారికి భజనలు చేసి వారిని చంపెయ్యటం అనే నిరంతర మానవ కార్యక్రమంలో బలైన వారిలో చలం ఒకరు. కాకపోతే ఆయనని చంపటం వల్ల రాజకీయ ప్రయోజనాలు తక్కువ కనక ఇంకా ఆయనని చదివేవారున్నారని నాకు అనిపిస్తుంది. వారు ఆయన ఆలోచనా పరత్వాన్ని చూపే ఈ వ్యాసాన్ని చదవమని అభ్యర్ధన. సమీక్ష 1950 జనవరి సంచికలో “ఎంతవరకూ విశ్వాసం” శీర్షికను వెలువడిన వ్యాసం ఈ లంకెలో

sameeksha_1950_01_e0b09ae0b0b2e0b082Download

మాచిరాజు దేవీప్రసాద్ కచేరీకథనం

దేవీప్రసాద్ గారు కొంతమందికైనా తెలిసి ఉండాలి. వ్యంగ్య రచనలకి ఆయన పేరు చెపుతారు. వ్యంగ్యానికీ హాస్యానికీ తేడా ఏమిటండీ అని తెలిసినాయన ఒకరిని అడిగితే మందహాసం మందుహాసం అన్నాడు. నాకది ఎలా అర్ధంమయిందంటే చిన్నినవ్వు మనసులో నాటుకుంటుంది దాని జ్ఞాపకం చాలాకాలం మనసులో ఉంటుంది. అది గుర్తైనపుడు మళ్లీ అదేనవ్వు కలిగిస్తుంది. మందుహాసం ఆ సమయంలో పగలబడి నవ్వించి తరవాత మరుపున పడుతుంది. మనకెందుకో మందహాసం తెప్పించేవి తక్కువ మందుహాసం తెప్పించేవి ఎక్కువ పడతాయి అని ఆ తెలిసినాయన చెప్పేవాడు. కితకితలు పెడితే తప్ప నవ్వురాని జాతి అని విసుక్కునీ వాడు. ఆయన ఏ లాబు చరిత్ర చూచినా ఏముంది గర్వకారణం అంటూ పారడీ చెప్పాడు. ఆయన నోట విన్నాను ఈ దేవీప్రసాద్ గారి గురించి. ఆ తెలిసినాయన నేనింకా తెలుసుకోవలసినవీ తేల్చుకోవలసినవీ ఉండగానే జారుకున్నాడు. ఈ దేవీప్రసాద్ గారి కచేరీ కథనం మీకు అందజేస్తున్నాను. ఎవరైనా చూసారనటానికి ఫేబుక్కులో లైకులు ఒక ఆధారంట. ఆ లైకులు తెచ్చుకోటం ఓ కళట. కథానిలయం చేయాలనుకున్న పరిశోధనాపత్రాల సేకరణకి సంబంధించి టపాకి పది ఇష్టాలు దాటటం గగనమై పోయింది. కట్టమంచి వారి వ్యాసం చెప్పిన మనకి జాతి అభిమానం లేదు, కులాభిమానం స్వాభిమానం తప్ప అనే అభిప్రాయాన్ని ఎవరూ చదవనైనా లేదు. ఇదీ నిష్కామకర్మలా చెయాల్సిందే నని ఓ పెద్దాయన చెప్పాడు. సరే కానమ్మని, ఏమవుతుందో చూదామని ఈ కచేరీ కథనం 72 ఏళ్ళ క్రితం ఆంద్రపత్రిక 1950 ఉగాది సంచికలో వచ్చింది. వీధిలో పెడుతున్నాను ఈ లంకెలో ..

andhrapatrika-ugadi-1950-51-e0b095e0b09ae0b187e0b0b0e0b180-e0b095e0b0a5e0b0a8e0b082Download

కట్టమంచి రామలింగారెడ్డి గారి నైశిత్యం- భజన కూటములు

మతాల చరిత్రని రెండుగా విభజించ వచ్చు. తొలి మతాలు మలి మతాలు అని లోగడ నేను విభజించుకున్నాను. మరింత స్పష్టత కోసం వ్యవస్థీకృతమయే పరిణామ దశలోవి తొలి మతాలు అంటున్నాను. వ్యవస్థీకరించటంతోనే ఆరంభమయేవి మలి మతాలు. ఈ తొలి మతాలలో ఉండే సాధారణ లక్షణం అనేక మంది నమ్మకాలనూ, ఆరాధనా పద్దతులనూ, సంస్కృతులనూ కలుపుకోటం. మలిమతాల పుట్టుక తొలిమతాల అవలక్షణాల మీద తిరుగుబాటుతోనే సాధారణంగా జరుగింది. ఒక దేవుడు, లేదా దైవ ప్రతినిధి, అతను చెప్పాడని చెప్పే గ్రంధం, నిజమైన దేవుడనే భావన మలి మతాల వ్యవస్థీకృతతకి సాధారణ చిహ్నాలు. చర్చి వంటివి వాటి వ్యవస్థీకరణని పటిష్టం చెయ్యటానికి పుట్టాయి. ఈనాడు హిందూమతం అనేపేరున స్థిరపడినది తొలిమతాలలో ఒకటి అనవచ్చు. పరిణామం, మార్పు అనేవి ఏ రకమైన మతానికైనా అనివార్యం. మార్పు పట్ల కొంతైనా సుముఖత వీటికి ఉంటుంది. మార్పు పట్ల ఎక్కువ విముఖత మలి మతాల లక్షణం. హిందూమత పరిణామములో భజనకూటముల ప్రాముఖ్యత అనే వ్యాసం1930 జనవరి సమదర్శని లో కట్టమంచివారు ప్రచురించారు. ఈ కోణంలో నేను మరో వ్యాసం చదివిన గుర్తు లేదు. హిందువులలో జాతీయతా భావము ప్రాశ్చాత్యులలో వలె లేదని అందఱుని ఎఱుంగుదురు అంటారు కట్టమంచి వారు. ఇది నాకు నిజమే అనిపిస్తుంది. ఒకే క్రైస్తవంలో అనేక జాతులు ఉండటమనే పరిస్థితి ప్రాశ్చాత్యలది. వారి దృష్టికోణం జాతుల కేంద్రకం. జాతి రాజ్యాలు అక్కడ చాలాకాలంగా ఉన్నాయి. దానివలనే జాతి అనే భావన అక్కడ ప్రముఖపాత్ర వహించింది. మన రాజకీయకూటములు రాజు కేంద్రకాలు కాని భాష వంటి జాతి లక్షణ కేంద్రకాలు కావు. కట్టమంచి వారి పరిశీలనా నైశిత్యం కోసం, మన గురించి మన ఆలోచనలలో ఒక నూతన కోణం కోసం ఈ వ్యాసం చదవాలి.

samadarshini_1930_01_01_-e0b095e0b09fe0b18de0b09fe0b0aee0b082e0b09ae0b0bfDownload

రుష్యా, జర్మనీ, పోర్చుగల్ సామెతలు

సామెతలు ఒక ప్రాంతపు సామాజిక, సాంస్కృతిక జీవితాల నుంచి పుట్టి ఒక తరం మరో తరానికి మౌఖికంగా అందించిన అనుభవ సంపద. ఈ రోజు టపాలో రుష్యా, జర్మనీ, పోర్చుగల్ సామెతలు కొన్ని అందిస్తున్నాను. ఇవి 1939 ఫిబ్రవరి హిందూసుందరి పత్రికలో ప్రచురితం. ఈ లంకెలో

hindu_sundari_1939_02_0-sameyhaluDownload

తప్పెవరిది? శిక్ష ఎన్నెమ్మకా?

ఒకప్పుడు ఎన్నెమ్మ కథ పురటాళ్లకి చెప్పేవారు. ఈ కథ మీలో పాతతరాలకి తెలిసే ఉంటుంది. కొత్తవారు సంగతి నేను చెప్పలేను. కాకపోతే.. ఈ కథ మళ్లీ చదివినపుడు కొత్త ప్రశ్నలు కలిగాయి. కులాంతర వివాహం జరిగితే కుక్క ముట్టిన కుండ దోషం అని ఎన్నెమ్మ తీర్మానం చేసుకుంటుంది. దానికి శిక్ష ఏమిటని ఈనాడు మనం ప్రవచనకారులని అడిగినట్టు తండ్రిని అడిగింది. ఆయన దర్భపెట్టి తగలెయ్యమన్నాడు. ఆ పని చేసిందా ఇల్లాలు. తనతో సహా మొగుడినీ, పిల్లలనీ కాల్చి చంపేసింది. ఆవిడ చెయ్యాల్సిందే చేసింది కదా.. మన ప్రవచనకారుల్లాగే మొత్తం విషయం తెలుసుకోకుండా తండ్రి ధర్మాన్ని చెప్పాడు గదా.. ఆ ధర్మమూ, దాన్ని పాటించడమూ సరైనదే కదా.. భగవంతుడు ఆపని చేసినందుకు మెచ్చాలి కదా.. లేదు. ‘నువ్వు నీ పిల్లల్ని మొగుడ్నీ చంపేసావు.  ఎన్నెమ్మగా పుట్టి ఆకలితో బాధపడమంటా’డు. దీన్ని బట్టి దేముడు మంచాడు భూమ్మీద ధర్మం చెడ్డది అని అర్ధం వస్తుంది కదా.. నిజమేనా? ఏం జరిగినా ఎవరు చెప్పినా పిల్లల్ని చంపుకోకూడదని సందేశం ఉంది కదా.. నిజమేనా? అనేక ప్రశ్నలు. వాటిల్లో ఈ రెండు ప్రశ్నలు ముఖ్యం. చదివి మీరేంటంటారు? ఈ కథ చదవి చెప్పండి. 1933 మే భారతిలో ఎన్నెమ్మ కథ ఈ లంకెలో

bharathi_1933_05_01-e0b08ee0b0a8e0b18de0b0a8e0b186e0b0aee0b18de0b0aeDownload